Ο κόσμος ποτέ δε μένει ίδιος, βρίσκεται συνεχώς σε μια δυναμική κίνηση. Είναι ένα σύστημα αποτελούμενο από πολλούς αλληλοεπιδρώντες παράγοντες (μέρη) που ο δυναμικός τους συνδυασμός καθορίζει την κατάσταση και λειτουργία του σε κάθε χρονική στιγμή. Αυτή η αρχή ενυπάρχει στο ίδιο μας το σύμπαν και κατ’ επέκταση στις κοινωνίες, στην οικονομία, αλλά και στις μικρότερες ανθρώπινες οργανώσεις όπως είναι οι επιχειρήσεις.
Κάθε εποχή δημιουργεί τη δική της προσέγγιση στον τρόπο διοίκησης, είναι όμως καιρός να εξετάσουμε το ζήτημα της ηγεσίας από μια διαχρονική οπτική γωνία που θα επικεντρώνει στον άνθρωπο και στην ίδια του την υπόσταση. Άλλωστε, ο άνθρωπος είναι το βασικό συστατικό μιας ομάδας ή επιχείρησης και οι συνδυασμένες ατομικές συμπεριφορές είναι εκείνες που καθορίζουν τη λειτουργία του συνόλου.
Ο άνθρωπος είναι από μόνος του ένα πολύπλοκο σύστημα, οπότε αυτή η πολυπλοκότητα αυξάνεται εκθετικά όταν οι άνθρωποι δημιουργούν μεταξύ τους ενώσεις, με σκοπό τη συνεργασία για την επίτευξη ενός σκοπού. Η λογική της διοίκησης των ανθρώπινων συστημάτων λοιπόν θα πρέπει να είναι απλή, δίχως υπερβολικά αυστηρούς και περιοριστικούς κανόνες, αφήνοντας την ίδια τη φύση του συστήματος να αυτό-οργανωθεί μέσα από την ίδια του τη δυναμική. Η δυναμική αυτή δημιουργείται από τις γνώσεις και ικανότητες των ανθρώπων, τις φιλοδοξίες τους και τη θέλησή τους να δημιουργήσουν.
Ο ρόλος του ηγέτη ενός ανθρώπινου συστήματος, όπως είναι μια επιχείρηση, δεν εξαλείφεται, απλά γίνεται διαφορετικός, εξίσου όμως σημαντικός. Ο ηγέτης είναι αυτός που θα καθορίσει το γενικό πλαίσιο λειτουργίας και θα αφήσει το σύστημα να δημιουργήσει ελεύθερα με βάση κάποιους χαλαρούς κανόνες. Οι άνθρωποι, αυτό που χρειάζονται είναι να γνωρίζουν τι κάνουν και γιατί. Στη συνέχεια θα συνεισφέρουν τις δικές τους γνώσεις και δεξιότητες με τρόπο που θα ωφελήσει το σύστημα, αλλά και τη δική τους προσωπική ανάπτυξη. Αυτό είναι που θα τους δώσει και το κίνητρο για υψηλή απόδοση.
Ως ηγέτης θα πρέπει να δώσετε ξεκάθαρους ρόλους στους ανθρώπους σας και να τους παραχωρήσετε την απαραίτητη ελευθερία και τα μέσα να παίρνουν αποφάσεις, να αναπτύσσουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και μεταξύ τους συνεργασίες, καθώς και να εφαρμόζουν τις ιδέες τους. Ως σύστημα όμως πάντα θα είναι πιθανό να παρεκκλίνουν ή να κάνουν λάθη και να τείνουν προς την καταστροφή. Τότε, ο ρόλος του ηγέτη είναι να παρακολουθεί το σύστημα και να το επαναφέρει στη σωστή πορεία. Το μυστικό δηλαδή είναι να υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ ελευθερίας και ελέγχου, που θα αφήνει τους ανθρώπους να ενεργούν και να συνδυάζονται απρόσκοπτα, αλλά δε θα επιτρέπει και την πρόκληση χάους.
Ο ρόλος του ηγέτη είναι ένας κοινωνικός ρόλος, έχει υπό την ευθύνη του άλλους ανθρώπους και πρέπει να φροντίζει για την προσωπική τους ανάπτυξη και ψυχική ισορροπία. Έτσι, καθίσταται ο ρόλος του σημαντικός και για το κοινωνικό σύνολο αφού φροντίζει για τις μονάδες του, δηλαδή τα άτομα που το αποτελούν. Ηγέτης δεν είναι αυτός που διατάζει, που δίνει στείρες εντολές, είναι αυτός που βρίσκεται δίπλα στους ανθρώπους του και τους βοηθάει να απελευθερωθούν και να αναπτυχθούν, δίνοντάς τους την ευκαιρία να γίνονται συνεχώς καλύτεροι.
Η νέα εποχή ηγεσίας απαιτεί να αναγνωρίζουμε τη διαφορετικότητα του κάθε ανθρώπουκαι τι ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει, κοιτάζοντας παράλληλα το σύστημα ως ένα σύνολο παραγόντων που δύσκολα μπορούμε να ελέγξουμε. Ο ιδανικότερος τρόπος είναι να το αφήσουμε να βρει μόνο του τον πιο ωφέλιμο δρόμο συνεργασίας και ανάπτυξης (ατομικά και συλλογικά), θέτοντας μονάχα κάποιες γενικές κατευθύνσεις που θα το συγκρατήσουν από την επίσης εγγενή τάση του για αυτοκαταστροφή. Αυτοί είναι οι απλοί κανόνες που θέτει η λειτουργία της ίδιας της φύσης. Η φύση υπάρχει και αναπτύσσεται μέσα από την ισορροπία αντιθετικών δυνάμεων. Αυτό χρειάζεται και ένα ανθρώπινο σύστημα.
* Το παρόν άρθρο είναι βασισμένο στο βιβλίο του αρθρογράφου “Mind the Dynamics: The Garden Effect Model”
Δημοσιεύτηκε στο epixeiro.gr
