Απο το Δίκτυο Μεσόγειος sos
Αξιότιμοι ηγέτες αποτύχατε!
Μετά από δύο εβδομάδες συσκέψεων και διαπραγματεύσεων, αυτό που επιτεύχθηκε στην Κοπεγχάγη ήταν περισσότερο μια πολιτική διακήρυξη παρά μια συμφωνία. Το αποτέλεσμα της συνδιάσκεψης αντικατοπτρίζει πλήρως την σύγχυση που επικράτησε μεταξύ των συνέδρων, την απροθυμία για ανάληψη πρωτοβουλιών και την έλλειψη ηγετικής ικανότητας των πολιτικών προσώπων που καλούνταν να πρωτοστατήσουν και να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις. Οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις κυρίως μεταξύ των μεγάλων ρυπαντών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο και φάνηκε καθαρά η ισχύς που ακόμα διατηρεί το παλαιό οικονομικό και βιομηχανικό λόμπι στα θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής και διαπραγμάτευσης.
Κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή ο Πρόεδρος των ΗΠΑ μαζί με τους ηγέτες της Κίνας, της Βραζιλίας, της Νότιας Αφρικής και της Ινδίας, μετά από παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις παρέδωσαν ένα κείμενο, προς έγκριση στις υπόλοιπες χώρες που δεν θίγει κανένα κυριαρχικό τους δικαίωμα και δεν θέτει καμία δέσμευση προς τους μεγάλους ρυπαντές. Χαρακτηριστικό του κλίματος και της διάθεσης που επικρατούσε λίγο πριν την λήξη της συνδιάσκεψης, ήταν το γεγονός ότι πολλοί αντιπρόσωποι κρατών έμαθαν για την ύπαρξη του κειμένου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ενώ οι ηγέτες έφευγαν όσο πιο γρήγορα μπορούσαν για το αεροδρόμιο. Ο ρώσος πρόεδρος Νιτμίτρι Μεντβέντεφ αποχώρησε πρόωρα από την πρωτεύουσα της Δανίας το βράδυ της Παρασκευής, εξοργισμένος από την «προσωπική διπλωματία» και τις «αντιδημοκρατικές», όπως χαρακτηρίστηκαν από πολλούς συνέδρους, πρακτικές του Ομπάμα και των άλλων μεγάλων δυνάμεων.
Η συμφωνία της Κοπεγχάγης
Η «συμφωνία» που παραδόθηκε στην Κοπεγχάγη αποτελείται από ένα τρισέλιδο ευχολόγιο που καλεί τις χώρες να πάρουν η κάθε μια ξεχωριστά πρωτοβουλίες χωρίς προσδιορισμό ουσιαστικών μέτρων. Το κείμενο περιγράφει γενικά τους στόχους που πρέπει να ακολουθηθούν τα επόμενα χρόνια για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και συνοδεύεται από δύο παραρτήματα, που καλούνται να συμπληρωθούν μέχρι τέλη Ιανουαρίου του 2010 και αφορούν, το ένα τις μειώσεις εκπομπών διοξειδίου των ανεπτυγμένων χωρών (του παραρτήματος Ι του πρωτοκόλλου του Κιότο) μέχρι το 2020, και το άλλο, τα κατάλληλα εθνικά μέτρα μετριασμού για τις Ηνωμένες Πολιτείες και τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η «συμφωνία» κατ’ αρχάς δεν έχει επικυρωθεί από όλα τα μέρη στην UNFCCC και πολλές χώρες απ’αυτές που πήραν μέρος στην Διάσκεψη δήλωσαν απλά ότι «θα λάβουν υπ’όψιν τους την συμφωνία», που δυστυχώς δεν είναι νομικά δεσμευτική. Η συνθήκη δεν προβλέπει άμεση επέκταση ούτε αντικατάσταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο που λήγει το 2012 και αφήνει αυτό το θέμα για συζήτηση στην επόμενη διάσκεψη στο Μεξικό το 2010. Επίσης δεν περιλαμβάνει κάποιο στόχο για μείωση των παγκόσμιων εκπομπών έως το 2050 (σε προσχέδια προηγούμενων ημερών υπήρχε ο στόχος 50 % έως το 2050), δεν προβλέπει καμία νομική υποχρέωση και φυσικά δεν αναφέρει κανέναν σχετικό αριθμητικό στόχο σχετικά με τις μειώσεις εκπομπών. Σχετικά με την χρηματοδότηση, δεν διευκρινίζει το πώς θα επιμεριστούν τα ποσά στους αναπτυσσόμενους ούτε την συνεισφορά της κάθε ανεπτυγμένης χώρας σε αυτό το κεφάλαιο. Επίσης δεν προσδιορίζει από πού ακριβώς θα προέλθουν αυτά τα χρήματα.
Τι αναφέρει λοιπόν αυτό το συνοπτικό τρισέλιδο?
Πρώτον, αναγνωρίζει την επιστημονική άποψη ότι η μέση αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη θα πρέπει να είναι κάτω από 2 ° C. Επίσης καλεί τα μέλη της για αναθεώρηση της συμφωνίας, που θα ολοκληρωθεί μέχρι το 2015, προκειμένου να διαπιστωθεί αν οι μειώσεις εκπομπών είναι επαρκείς για την πρόληψη της ανόδου της θερμοκρασίας, κατά 2 ° C και να εξετάσει κατά πόσον ο μακροπρόθεσμος στόχος πρέπει να είναι 1,5 ° C.
Σχετικά με την χρηματοδότηση, δημιουργεί ένα “πράσινο ταμείο του κλίματος ” στο πλαίσιο της UNFCCC, μέσω του οποίου οι ανεπτυγμένες χώρες θα δεσμευθούν να παρέχουν περίπου 30 δισεκατομμύρια δολάρια μέσα στα επόμενα τρία έτη για τις πιο ευάλωτες αναπτυσσόμενες χώρες. Επίσης προβλέπει να κινητοποιήσει τα 100 δισ. δολάρια ετησίως έως το 2020 για το μετριασμό και την προσαρμογή στον αναπτυσσόμενο κόσμο και υποχρεώνει πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών αναδυόμενων οικονομιών, να ανακοινώνουν τις προσπάθειές τους για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κάθε δύο χρόνια, στο ενημερωτικό δελτίο εθελοντικών δεσμεύσεων που υπάρχει στο παράρτημα της συμφωνίας. Παρ όλα αυτά, όπως προαναφέρθηκε δεν προβλέπει καμία νομική δέσμευση ούτε κυρώσεις για την μη συμμόρφωση των χωρών στην διαδικασία.
Ανάγκη για αλλαγή πλεύσης
Η αποτυχία της Κοπεγχάγης καταδεικνύει την ανάγκη για αλλαγή του τρόπου χάραξης περιβαλλοντικής πολιτικής και την θέσπιση νέων κανόνων περιβαλλοντικής διπλωματίας που θα μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις πιέσεις των παραδοσιακών οικονομικών και βιομηχανικών συμφερόντων.
Είναι προφανές ότι η Κίνα και οι ΗΠΑ πήραν αυτό που ήθελαν. Μια αόριστη, γενικόλογη συμφωνία, χωρίς δεσμεύσεις και υποχρεώσεις. Ο Κινέζος εκπρόσωπος είναι ο μόνος που ανέφερε ότι είναι ευχαριστημένος από την συμφωνία. Επίσης έγινε εμφανές ότι παρ’όλη την περιβαλλοντική αφύπνιση πολλών κρατών, τον βασικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις συνεχίζουν να παίζουν οι μεγάλοι ρυπαντές και οι μεγάλες δυνάμεις, με την Κίνα να έχει ανερχόμενο ρόλο ως μελλοντική υπερδύναμη. Έννοιες όπως «εθνική κυριαρχία», «οικονομικά οφέλη», «κυριαρχικά δικαιώματα»,«ανταγωνιστική εθνική στρατηγική» εξακολουθούν να παραμένουν πολύ ψηλά στις ατζέντες των διαπραγματευτών και των ηγετών οι οποίοι συνεχίζουν να αγνοούν ότι η «κλιματική αλλαγή» η «υπερθέρμανση του πλανήτη» είναι παγκόσμιες έννοιες και οφείλουμε όλοι να συνασπιστούμε σε ένα κοινό συμφέρον. Το κλίμα δεν έχει σύνορα και δεν ασχολείται με «εθνικές κυριαρχίες».
Στο διήμερο δράσης και ενημέρωσης «Κλίμα & Πόλη – Με το βλέμμα στην Κοπεγχάγη», που διοργάνωσε το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS στις 7 και 8 Νοεμβρίου σύσσωμη η επιστημονική και πολιτειακή κοινότητα που παρευρέθηκε, οι εκπρόσωποι των ΜΚΟ και οι πολίτες της Αθήνας αλλά και άλλων ευρωπαϊκών πόλεων, υπογράμμισαν στην ανάγκη σύναψης μιας δίκαιης και νομικά δεσμευτικής συμφωνίας στην Κοπεγχάγη, που θα διασφάλιζε τα εχέγγυα για ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Ένα μήνα μετά, κι ενώ η αυλαία της πολυαναμενόμενης συνάντησης έχει πέσει, το αίσθημα πικρίας και ματαίωσης για μια ακόμη χαμένη ευκαιρία, είναι έντονο και απόλυτα δικαιολογημένο.
« Η κλιματική αλλαγή δεν αφορά μόνο στις κυβερνήσεις, οι αποφάσεις της Κοπεγχάγης πρέπει να εκφράζουν την κοινωνία και κυρίως τις ανάγκες των μελλοντικών γενεών!». Το μήνυμα της Αθήνας, όπως αυτό διατυπώθηκε στο διήμερο «Κλίμα & Πόλη – Με το βλέμμα στην Κοπεγχάγη» προφανώς δεν εισακούστηκε. Οι ηγέτες του κόσμου, αγνόησαν προκλητικά τις φωνές εκατομμυρίων πολιτών , που ζητούσαν άμεσες και γενναίες μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και έμειναν καθηλωμένοι στις αγκυλώσεις του οικονομικού κέρδους και των μικρόφθαλμων εθνικών τους συμφερόντων. Απέναντι στο καινούριο αυτό «Βατερλώ» της παγκόσμιας, περιβαλλοντικής διπλωματίας, η Κοινωνία των Πολιτών οφείλει να παραμείνει αρραγής και αταλάντευτη στα αιτήματα της, διεκδικώντας με επιμονή και πίστη το αναφαίρετο δικαίωμα της σε ένα καλύτερο αύριο.