Τα σημεία-SOS των διατάξεων για τα τεκμήρια διαβίωσης
Τα τεκμήρια διαβίωσης, τα οποία ονομάζονται πλέον «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης», είναι ποσά τα οποία, σύμφωνα με τη λογική του υπουργείου Οικονομικών, αντιπροσωπεύουν τις ελάχιστες ετήσιες δαπάνες χρήσης και συντήρησης περιουσιακών στοιχείων, όπως κατοικίες, αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, αεροσκάφη και πισίνες, αλλά και ποσά που, σύμφωνα με το υπουργείο, αντιπροσωπεύουν τα ελάχιστα ετήσια έξοδα του φορολογούμενου για την ατομική του συντήρηση σύμφωνα με το Money-money.gr
Δίδακτρα
Στις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» υπάγονται και οι πραγματικά καταβληθείσες δαπάνες για την πληρωμή διδάκτρων σε ιδιωτικά σχολεία καθώς και τα έξοδα για την καταβολή αποδοχών σε υπηρετικό προσωπικό. Όλα αυτά τα ποσά τα οποία προσδιορίζονται για κάθε φορολογούμενο, με βάση τα περιουσιακά στοιχεία που χρησιμοποιεί και τις λοιπές συνθήκες διαβίωσής του, αθροίζονται από την Εφορία.
Αγορά περιουσιακών στοιχείων
Στο άθροισμα των «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» η Εφορία προσθέτει, επίσης, τις πραγματικές δαπάνες του φορολογούμενου για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων (αντικειμένων αξίας μεγαλύτερης των 10.000 ευρώ, ΙΧ αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής κ.λπ.) πλην κατοικιών, καθώς επίσης και τις δαπάνες για την αποπληρωμή πάσης φύσεως δανείων (στεγαστικών, καταναλωτικών, προσωπικών κ.λπ.), για δωρεές και γονικές παροχές και για τη χορήγηση δανείων προς άλλα φυσικά πρόσωπα ή προς τις επιχειρήσεις στις οποίες μετέχει.
Τεκμήρια διαβίωσης και τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων
Τα ποσά αυτά, τα οποία προστίθενται στις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης», ονομάζονται «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων». Το άθροισμα των «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» και των «τεκμηρίων απόκτησης περιουσιακών στοιχείων», προσδιορίζει, για κάθε φορολογούμενο, το ελάχιστο όριο του τεκμαρτού ετησίου εισοδήματος που πρέπει να υπαχθεί σε φόρο.
Αν το εισόδημα που θα δηλώσει ο φορολογούμενος είναι μικρότερο από το τεκμαρτό ετήσιο εισόδημα, που προσδιορίζουν αθροιστικά οι «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» και τα «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων», τότε ο φόρος θα υπολογιστεί επί του τεκμαρτού εισοδήματος και θα είναι σημαντικά αυξημένος, εκτός εάν η πρόσθετη διαφορά μεταξύ δηλωθέντος και τεκμαρτού εισοδήματος καλυφθεί με εισοδήματα παλαιότερων ετών ή με άλλους νόμιμους τρόπους (εισοδήματα αυτοτελώς φορολογηθέντα ή απαλλαχθέντα από το φόρο, υπεραξίες από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων κ.λπ.).
Σε περίπτωση που η πρόσθετη διαφορά μεταξύ (χαμηλότερου) δηλωθέντος και (υψηλότερου) τεκμαρτού εισοδήματος δεν μπορεί να καλυφθεί με εισοδήματα παλαιότερων ετών ή με άλλους νόμιμους τρόπους, ο φόρος που θα επιβληθεί στο συνολικό τεκμαρτό εισόδημα θα υπολογιστεί με βάση την φορολογική κλίμακα που αντιστοιχεί στην πηγή εισοδήματος με το μεγαλύτερο δηλωθέν ποσό.
Παράδειγμα
Για παράδειγμα, εάν ένας φορολογούμενος δηλώσει εισόδημα 5.000 ευρώ από ατομική εμπορική επιχείρηση και 3.000 ευρώ από ακίνητα, αλλά το συνολικό εισόδημα που θα του προσδιορίσουν τα τεκμήρια είναι 10.000 ευρώ, τότε ολόκληρο το ποσό των 10.000 ευρώ θα φορολογηθεί με την κλίμακα φόρου των αυτοαπασχολουμένων δηλαδή με 26% από το πρώτο ευρώ! Αντιθέτως αν ο φορολογούμενος δηλώσει εισόδημα 3.000 ευρώ από εμπορική επιχείρηση και 5.000 ευρώ από ακίνητα, τότε για το τεκμαρτό ποσό των 10.000 ευρώ θα φορολογηθεί με την κλίμακα φόρου των εισοδημάτων από ακίνητα, δηλαδή με 10% από το πρώτο ευρώ.
Αν δεν έχετε πραγματικό εισόδημα
Σε περίπτωση φορολογούμενου που δεν απέκτησε εισόδημα το 2013, από καμία πηγή, το τεκμαρτό ποσό εισοδήματος που θα προσδιοριστεί γι’ αυτόν με βάση τα τεκμήρια θα φορολογηθεί με την κλίμακα φόρου των μισθωτών και των συνταξιούχων, στην οποία ισχύει αφορολόγητο όριο 9.550 ευρώ. Αν λοιπόν το τεκμαρτό εισόδημα είναι χαμηλότερο των 9.550 ευρώ, τότε ο φορολογούμενος δεν θα πληρώσει καθόλου φόρο.
Σύμφωνα εξάλλου με τις διατάξεις για τις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» και για τα «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων»:
Αποδείξεις και για το τεκμαρτό εισόδημα
1) Σε περίπτωση που η διαφορά μεταξύ υψηλότερου τεκμαρτού εισοδήματος και χαμηλότερου δηλωθέντος παραμείνει ακάλυπτη, ο φορολογούμενος θα υποχρεωθεί να πληρώσει αυξημένο φόρο και λόγω της μη πλήρους κάλυψης του απαιτούμενου ποσού αποδείξεων.
Αυτό θα συμβεί επειδή στο (υψηλότερο) τεκμαρτό εισόδημα, που θα λάβει υπόψη η Εφορία για τον υπολογισμό του φόρου, θα αντιστοιχεί συνολική αξία προσκομιστέων αποδείξεων μεγαλύτερη από την αξία αποδείξεων που θα έχει συγκεντρώσει ο φορολογούμενος. Δηλαδή, ο φορολογούμενος νομίζοντας ότι θα φορολογηθεί με βάση τα όσα δήλωσε, είναι πολύ πιθανό να έχει μαζέψει αποδείξεις αξίας ίσης με το 25% του δηλωθέντος εισοδήματός του, κι όχι αποδείξεις αξίας ίσης με το 25% του τεκμαρτού εισοδήματός του, που είναι υψηλότερο του δηλωθέντος.
Αν πουλήσατε περιουσιακά στοιχεία
2)Tα έσοδα που εισέπραξε ο φορολογούμενος το 2013 από την εκποίηση περιουσιακών στοιχείων του, δηλαδή από πωλήσεις ακινήτων, ΙΧ αυτοκινήτων, σκαφών, μοτοσικλετών κ.λπ., δεν λαμβάνονται υπόψη στο σύνολό τους για την κάλυψη της διαφοράς μεταξύ δηλωθέντος και τεκμαρτού εισοδήματος αλλά μειώνονται κατά τα ποσά του κόστους απόκτησής τους.
Υπολογίζεται μόνο η υπεραξία, δηλαδή εάν το 2013 πουλήσατε ένα ΙΧ φθηνότερα από ότι το αγοράσατε, τότε δεν υπάρχει υπεραξία και δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το ποσό για να καλύψετε το τεκμαρτό εισόδημα.
Αυτό σημαίνει ότι ο φορολογούμενος δεν μπορεί να επικαλεστεί το συνολικό τίμημα που τυχόν εισέπραξε το 2013 από την πώληση ενός ακινήτου ή ενός ΙΧ αυτοκινήτου ή ενός οποιουδήποτε άλλου περιουσιακού του στοιχείου.
Το ποσό που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο φορολογούμενος είναι μόνο η υπεραξία από την πώληση των περιουσιακών του στοιχείων. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση είσπραξης τιμήματος από την πώληση ενός ακινήτου ή ενός αυτοκινήτου εντός του 2013 ο φορολογούμενος ενδέχεται να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει ούτε ένα ευρώ από το ποσό του τιμήματος αυτού για να καλύψει το την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που προσδιορίζουν οι «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» και οι «δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.
Κι αυτό διότι υπάρχει πιθανότητα το ποσό που είχε δαπανήσει πριν από κάποια χρόνια για την απόκτηση του πωληθέντος ακινήτου ή αυτοκινήτου να είναι υψηλότερο από το τίμημα που εισέπραξε το 2013 κατά την πώλησή του. Μπορεί δηλαδή το κόστος κτήσης του ακινήτου ή του αυτοκινήτου να είναι μεγαλύτερο από το τίμημα της πώλησης, οπότε, στην περίπτωση αυτή δεν θα προκύψει υπεραξία και η κάλυψη της διαφοράς μεταξύ δηλωθέντος και τεκμαρτού εισοδήματος με το έσοδο από την πώληση του ακινήτου ή του αυτοκινήτου θα είναι αδύνατη.
Ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα
3) Σε κάθε φορολογούμενο που το 2013 απέκτησε οποιουδήποτε ύψους εισόδημα (ακόμη και 0,01 ευρώ) ή χρησιμοποίησε κάποια κατοικία για τη διαμονή του – ανεξαρτήτως του εάν κατείχε ή όχι περιουσιακά στοιχεία – το σύστημα των «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» προσδιορίζει ένα ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα, το οποίο ανέρχεται στο ποσό των 3.000 ευρώ για τον άγαμο και των 5.000 ευρώ για τον έγγαμο.
Στο ποσό αυτό προστίθενται τα ποσά των υπολοίπων «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» που τυχόν βαρύνουν τον φορολογούμενο, λόγω χρήσης κατοικιών, αυτοκινήτων κ.λπ.
Τεκμήριο και οι ενοικιαζόμενες ή παραχωρηθείσες κατοικίες
4) Στα τεκμήρια διαβίωσης (στις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης») υπάγονται όλες ανεξαιρέτως οι κατοικίες στις οποίες διαμένουν οι φορολογούμενοι. Ακόμη και όσοι φορολογούμενοι δεν έχουν κατοικίες στο όνομά τους αλλά είναι ενοικιαστές, ακόμη κι αυτοί που διαμένουν σε σπίτια που τούς έχουν παραχωρήσει δωρεάν οι γονείς τους ή τα παιδιά τους βαρύνονται πλέον με συγκεκριμένα ποσά τεκμηρίων για τα ακίνητα στα οποία διαμένουν.
Στις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» υπάγονται, συγκεκριμένα, όλες οι ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες και δευτερεύουσες κατοικίες. Το τεκμήριο βαρύνει τον εκάστοτε χρήστη της κατοικίας, είτε αυτός είναι ιδιοκτήτης (ιδιοκατοικούμενη κατοικία), είτε ενοικιαστής (μισθωμένη κατοικία), είτε απλός φιλοξενούμενος (δωρεάν παραχωρηθείσα κατοικία). Ακόμη λοιπόν κι ένας χαμηλοσυνταξιούχος που διαμένει σε μια γκαρσονιέρα καταβάλλοντας ενοίκιο και δεν πλήρωνε ποτέ μέχρι τώρα φόρο εισοδήματος, κινδυνεύει για πρώτη φορά να πληρώσει φόρο, καθώς υπάρχει πιθανότητα το τεκμήριο της κατοικίας αθροιζόμενο με το ατομικό τεκμήριο των 3.000 ευρώ ή των 5.000 ευρώ να του προσδιορίσουν εισόδημα μεγαλύτερο απ’ αυτό που δηλώνει.
Όλα τα αυτοκίνητα και τα σκάφη
5) Στα τεκμήρια διαβίωσης υπάγονται επίσης και όλα ανεξαιρέτως τα ΙΧ αυτοκίνητα. Υπάγονται ακόμη καί οι μικρές βάρκες μήκους 3 έως 5 μέτρων, καθώς και όλα τα σκάφη μήκους μέχρι 10 μέτρων.
Πότε μπορείτε να τα αμφισβητήσετε
6) Το συνολικό ποσό του εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης», δηλαδή με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης μπορεί να αμφισβητηθεί από το φορολογούμενο, εφόσον αυτός αποδείξει, με βάση πραγματικά περιστατικά ή στοιχεία που θα επικαλεστεί, ότι οι πραγματικές δαπάνες του ιδίου και των μελών της οικογενείας του είναι μικρότερες από αυτές που προκύπτουν με βάση τις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» ή τα «τεκμήρια διαβίωσης». Η επίκληση των περιστατικών αυτών μπορεί να γίνει από όλους τους υπόχρεους, κυρίως όμως από όσους:
α) υπηρετούν τη στρατιωτική θητεία τους στις Ένοπλες Δυνάμεις.
β) είναι φυλακισμένοι.
γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική.
δ) είναι άνεργοι και είναι εγγεγραμμένοι στον ΟΑΕΔ ή δικαιούνται βοήθημα ανεργίας.
ε) συγκατοικούν με συγγενείς πρώτου βαθμού και έχουν μειωμένες δαπάνες διαβίωσης, γιατί αποδεικνύεται ότι στις δαπάνες συμβάλλουν οι συγγενείς αυτοί οι οποίοι πραγματοποιούν εισόδημα από εμφανείς πηγές.
στ) είναι ορφανοί ανήλικοι, οι οποίοι έχουν στην κυριότητά τους επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, από κληρονομιά του πατέρα ή της μητέρας τους.
ζ) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι από γεγονότα ανώτερης βίας πραγματοποίησαν δαπάνη μικρότερη από την αντικειμενική.
Φέτος που οι δηλώσεις πρέπει να υποβληθούν υποχρεωτικά ηλεκτρονικά από όλα τα φυσικά πρόσωπα, ο φορολογούμενος που θέλει να αμφισβητήσει τα τεκμήρια θα πρέπει να περιμένει πρώτα να γίνει η εκκαθάριση της δήλωσής του. Στη συνέχεια μαζί με το εκκαθαριστικό σημείωμα που έχει λάβει και με τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα επικαλεστεί πρέπει να μεταβεί στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. προκειμένου ν’ αμφισβητήσει τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης. Ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ., αφού ελέγξει τα προσκομιζόμενα δικαιολογητικά, μπορεί να μειώσει ανάλογα ή και να διαγράψει πλήρως τα τεκμήρια διαβίωσης και να προβεί σε νέα εκκαθάριση της δήλωσης.
Αγορά ή χτίσιμο σπιτιού
7) Κάθε δαπάνη αγοράς ακινήτου ή ανέγερσης κατοικίας που πραγματοποιήθηκε το 2013 δεν υπάγεται στις «δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων».
Τόκοι δανείων
8) Ως «τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων» λαμβάνονται υπόψη και τα έξοδα του φορολογούμενου:
> για την αποπληρωμή τόκων και χρεολυσίων δανείων τα οποία έλαβε για αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας.
> για την καταβολή του τοκοχρεολυσίου για αγορά εξοπλισμού γεωργικής επιχείρησης
Λαμβάνονται επίσης υπόψη και τα ποσά που έχει καταβάλει ο φορολογούμενος το 2013 για τη χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε.
