Η κοστολόγηση από μόνη τη, αποτελεί ξεχωριστό κομμάτι στη λογιστική επιστήμη. Τα λογιστήρια των μεγάλων επιχειρήσεων έχουν στελέχη με ειδικές γνώσεις που απασχολούνται με την κοστολόγηση του παραγόμενου προϊόντος τους.
Θα ήταν λοιπόν ατόπημα από μέρους μας, αν πιστεύαμε ότι σε λίγες γραμμές μπορούμε να καταγράψουμε τι είναι και πώς λειτουργεί η κοστολόγηση.
Λόγω της σημαντικότητας του θέματος σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτου αντικειμένου και οικονομικού μεγέθους, η κοστολόγηση είναι το πρώτο βήμα στη χάραξη τιμολογιακής πολιτικής.
Όλοι την κάνουν (γνωρίζοντάς το ή μη) λανθασμένα ή σωστά, τις περισσότερες φορές με τον τρόπο που νομίζουν ή φαντάζονται σωστό.
Με το παρόν μας άρθρο επιδιώκουμε :
• Να δώσουμε κωδικοποιημένα μία σύντομη περιγραφή των όρων και των εργαλείων της κοστολόγησης,
• Καθώς και τον τρόπο υπολογισμού κόστους, συντελεστών κοστολόγησης, προκειμένου να υπάρχει η δυνατόν καλύτερη χάραξη τιμολογιακής πολιτικής από μία επιχείρηση.
Α. ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ
ΕΝΝΟΙΑ-ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΣΤΟΣ: Κόστος είναι το σύνολο των πάσης φύσεως και μορφής οικονομικών θυσιών οι οποίες απαιτούνται για να παραχθεί ένα προϊόν ή μια υπηρεσία-κάτω από τις δεδομένες τεχνικοοικονομικές συνθήκες- και να πάρει ορισμένη μορφή ή ιδιότητες καθώς και θέση στο χώρο ή στο χρόνο».
Η ΑΛΛΙΩΣ : κόστος είναι η αξία των οικονομικών μέσων που χρησιμοποιούνται για να παραχθεί το κοστολογούμενο προϊόν.
ΦΟΡΕΙΣ ΚΟΣΤΟΥΣ: Για να μιλήσουμε για κόστος , πρέπει να υπάρχουν προϊόντα ή εμπορεύματα ή υπηρεσίες που πρέπει να κοστολογηθούν. Αυτά (προϊόντα , εμπορεύματα , υπηρεσίες ) ονομάζονται φορείς κόστους. Στην αναφορά που θα κάνουμε θα λάβουμε την παραδοχή ότι η επιχείρηση έχει έναν φορέα κόστους.
ΚΕΝΤΡΑ ΚΟΣΤΟΥΣ: Το κόστος δεν μετριέται μόνο σε σχέση με τους φορείς του. Μπορεί να συσχετιστεί και με τμήματα ή λειτουργίες της επιχείρησης. Τμήματα μπορεί να είναι , το εργοστάσιο , μια μεμονωμένη μηχανή κλπ. Οποιοδήποτε τμήμα της επιχείρησης επιβαρύνεται ή είναι η αιτία δημιουργίας κόστους , μπορεί να θεωρηθεί σαν κέντρο κόστους. Η επιβάρυνση ενός κέντρου κόστους πρέπει να γίνεται με τις δαπάνες οι οποίες είναι σχετικές με αυτό. Στην αναφορά που θα κάνουμε θα λάβουμε την παραδοχή ότι η επιχείρηση έχει ένα κέντρο κόστους.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΟΣΤΟΥΣ: Ανάλογα με το είδος της επιχείρησης και τον τρόπο που θα επιλέξουμε να κάνουμε κοστολόγηση, δημιουργούμε και παρακολουθούμε τις κατηγορίες κόστους. (σταθερό , μεταβλητό , άμεσο , έμμεσο κλπ). Στην αναφορά που θα κάνουμε θα λάβουμε την παραδοχή ότι η επιχείρηση έχει δυο κέντρα κόστους. Το άμεσο (που αφορά το προϊόν , εμπόρευμα , υπηρεσία ) και το λειτουργικό που αφορά την λειτουργία της επιχείρησης κλπ.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ :
Για να κάνουμε κοστολόγηση , απαραίτητο στοιχείο είναι να έχουμε τα σωστά δεδομένα. Η άμεση πηγή πληροφόρησης των δεδομένων μιας επιχείρησης είναι το λογιστήριο. Χωρίς σωστό λογιστήριο , με αληθή δεδομένα , δεν μπορούμε να κάνουμε κοστολόγηση σε καμία περίπτωση.
ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ
Κατά την άποψή μας , μια επιχείρηση πρέπει να γνωρίζει δύο ποσά ή συντελεστές κόστους. Το ΑΡΧΙΚΟ και το ΤΕΛΙΚΟ.
ΑΡΧΙΚΟ : Θα ονομάσουμε το αρχικό κόστος ή τον συντελεστή που μας στοίχισε η αγορά ή παραγωγή ή υπηρεσία. Το αρχικό θα μας χρησιμεύσει για να υπολογίσουμε την τιμολογιακή πολιτική της επιχείρησής μας . Δηλαδή να προσδιορίσουμε τις τιμές ανά μονάδα με τις οποίες θα πουλάμε τα εμπορεύματα , προϊόντα , υπηρεσίες μας.
ΤΕΛΙΚΟ : Αντίστοιχα θα ονομάσουμε το τελικό κόστος ή συντελεστή , το οποίο δεν είναι άλλο από το συνολικό. Το τελικό θα μας χρησιμεύσει για να υπολογίσουμε τις μονάδες (εμπορεύματος , προϊόντος , υπηρεσίας ) που πρέπει να πουλήσουμε για να έχουμε αρχικά την επιχείρησή μας στο «νεκρό σημείο» (έσοδα = έξοδα) και στην συνέχεια τις μονάδες που πρέπει να πουλήσουμε προκειμένου να παράγουμε το επιθυμητό κέρδος.
ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΣΩΝ – ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Τα ποσά – οικονομικά δεδομένα τα ομαδοποιούμε σε τρείς κατηγορίες . Τις αγορές , το άμεσο κόστος , το λειτουργικό κόστος.
ΑΓΟΡΕΣ : Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει και μόνο το ποσό των αγορών εμπορευμάτων σε εμπορικές επιχειρήσεις ή πρώτων υλών σε παραγωγικές επιχειρήσεις , ενώ για τις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών η κατηγορία αυτή δεν υπάρχει.
ΑΜΕΣΟ ΚΟΣΤΟΣ : Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει κάθε δαπάνη η οποία αφορά άμεσα (και μόνο)στις εμπορικές επιχειρήσεις τα εμπορεύσιμα αγαθά , στις παραγωγικές επιχειρήσεις τις πρώτες ύλες ή την ολοκλήρωση της παραγωγής και στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τα έξοδα που δαπάνησε αποκλειστικά και μόνο για την παραγωγή της υπηρεσίας.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ : Και για τις τρείς κατηγορίες επιχειρήσεων , είναι κοινό και περιλαμβάνει το σύνολο των εξόδων που πραγματοποιήθηκαν προκειμένου να λειτουργήσει η επιχείρηση.
Β. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΠΟΣΩΝ & ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΡΧΙΚΟΥ & ΤΕΛΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ. ΧΑΡΑΞΗ ΤΙΜΟΛΟΓΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Για να υπολογίσουμε ποσά και συντελεστές αρχικού και τελικού κόστους ενεργούμε ως εξής:
Α. ΑΡΧΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ:
1. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ:
• ΠΟΣΟ: Αξία αγορών + Άμεσο κόστος = Κόστος Πωληθέντων.
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Άμεσο κόστος \ Αξία αγορών Χ 100 = Συντελεστής (%) , ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος προσθετικά επί της τιμής αγοράς μας δίνει το αρχικό κόστος πωληθέντων. Δηλαδή το αρχικό κόστος εμπορευμάτων.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Κόστος πωληθέντων \ τεμάχια = τιμή μονάδας ή Αξία αγορών \ τεμάχια Χ Συντελεστής (%) προσθετικά = τιμή μονάδας . Επί της τιμής μονάδας θα ορίσουμε , με ποιο ποσοστό θα προσαυξάνουμε την αξία προκειμένου να ορίσουμε τιμή πώλησης ανταγωνιστική στην αγορά.
2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ:
• ΠΟΣΟ: Αξία πρώτων υλών + Άμεσο κόστος = Κόστος Πωληθέντων.
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Άμεσο κόστος \ Αξία πρώτων υλών Χ 100 = Συντελεστής (%) , ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος προσθετικά επί της τιμής πρώτων υλών μας δίνει το αρχικό κόστος πωληθέντων. Δηλαδή το αρχικό κόστος προϊόντων.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Κόστος πωληθέντων \ τεμάχια = τιμή μονάδας ή Αξία πρώτων υλών \ τεμάχια Χ Συντελεστής (%) προσθετικά = τιμή μονάδας . Επί της τιμής μονάδας θα ορίσουμε , με ποιο ποσοστό θα προσαυξάνουμε την αξία προκειμένου να ορίσουμε τιμή πώλησης ανταγωνιστική στην αγορά.
3. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:
• ΠΟΣΟ: Άμεσο κόστος = Κόστος Πωληθέντων.
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ: Το σύνολο του άμεσου κόστους αποτελεί και το τελικό κόστος πωληθέντων χωρίς να υπάρχει καμία προσαύξηση , για το λόγο αυτό δεν υφίσταται συντελεστής.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Κόστος πωληθέντων \ τεμάχια = τιμή μονάδας . Επί της τιμής μονάδας θα ορίσουμε , με ποιο ποσοστό θα προσαυξάνουμε την αξία προκειμένου να ορίσουμε τιμή πώλησης ανταγωνιστική στην αγορά. Στην υπηρεσία οι μονάδες μέτρησης (δηλ. τεμάχια) ορίζονται ανάλογα του αντικείμενου εργασιών (ώρες εργασίας , μονάδες υπηρεσίας κλπ). Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως η κοστολόγηση γίνετε ανά ώρα εργασίας.
Β. ΤΕΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ:
1. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ:
• ΠΟΣΟ: Κόστος Πωληθέντων (Αξία αγορών + Άμεσο κόστος ) + Λειτουργικό κόστος = Τελικό κόστος
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ : (Άμεσο κόστος + Λειτουργικό κόστος) \ Αξία αγορών Χ 100 = Συντελεστής (%) , ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος προσθετικά επί της τιμής αγοράς μας δίνει το τελικό κόστος πωληθέντων. Δηλαδή το τελικό κόστος εμπορευμάτων.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ : Τελικό κόστος \ τεμάχια = τιμή μονάδας ή Αξία αγορών \ τεμάχια Χ Συντελεστής (%) προσθετικά = τιμή μονάδας . Σε αυτή την τιμή μονάδας αν πουλά η επιχείρηση θα έχει φτάσει στο νεκρό σημείο , ενώ πάνω από την τιμή αυτή θα είναι το κέρδος. Προσοχή η τιμή αυτή πρέπει να λειτουργήσει ως στόχος ή ως μέτρο σύγκρισης και όχι ως χάραξη πολιτικής. Διότι η τιμή αυτή δεν έχει ποτέ σταθερά αλλά υποθετικά δεδομένα , με αποτέλεσμα να δίνει λανθασμένα στοιχεία σε κάθε νέα δεδομένα.
2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ:
• ΠΟΣΟ: Κόστος Πωληθέντων (Αξία πρώτων υλών + Άμεσο κόστος ) + Λειτουργικό κόστος = Τελικό κόστος
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ : (Άμεσο κόστος + Λειτουργικό κόστος) \ Αξία πρώτων υλών Χ 100 = Συντελεστής (%) , ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος προσθετικά επί της τιμής πρώτων υλών μας δίνει το τελικό κόστος πωληθέντων. Δηλαδή το τελικό κόστος προϊόντων.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ : Τελικό κόστος \ τεμάχια = τιμή μονάδας ή Αξία πρώτων υλών \ τεμάχια Χ Συντελεστής (%) προσθετικά = τιμή μονάδας . Σε αυτή την τιμή μονάδας αν πουλά η επιχείρηση θα έχει φτάσει στο νεκρό σημείο , ενώ πάνω από την τιμή αυτή θα είναι το κέρδος. Προσοχή η τιμή αυτή πρέπει να λειτουργήσει ως στόχος ή ως μέτρο σύγκρισης και όχι ως χάραξη πολιτικής. Διότι η τιμή αυτή δεν έχει ποτέ σταθερά αλλά υποθετικά δεδομένα , με αποτέλεσμα να δίνει λανθασμένα στοιχεία σε κάθε νέα δεδομένα.
3. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ:
• ΠΟΣΟ: Κόστος Πωληθέντων ( Άμεσο κόστος ) + Λειτουργικό κόστος = Τελικό κόστος
• ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ : Λειτουργικό κόστος\ Άμεσο κόστος Χ 100 = Συντελεστής (%) , ο οποίος πολλαπλασιαζόμενος προσθετικά επί του κόστους πωληθέντων , μας δίνει το τελικό κόστος πωληθέντων. Δηλαδή το τελικό κόστος υπηρεσιών.
• ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ : Τελικό κόστος \ τεμάχια = τιμή μονάδας ή Άμεσο κόστος \ τεμάχια Χ Συντελεστής (%) προσθετικά = τιμή μονάδας . Σε αυτή την τιμή μονάδας αν πουλά η επιχείρηση θα έχει φτάσει στο νεκρό σημείο , ενώ πάνω από την τιμή αυτή θα είναι το κέρδος. Προσοχή η τιμή αυτή πρέπει να λειτουργήσει ως στόχος ή ως μέτρο σύγκρισης και όχι ως χάραξη πολιτικής. Διότι η τιμή αυτή δεν έχει ποτέ σταθερά αλλά υποθετικά δεδομένα , με αποτέλεσμα να δίνει λανθασμένα στοιχεία σε κάθε νέα δεδομένα.
