Στον Συνήγορο του Πολίτη έχουν υποβληθεί αρκετές αναφορές για κατάσχεση ποσών, τα οποία προέρχονται από μισθούς ή συντάξεις, χωρίς να τηρηθεί από την Τράπεζα ο περιορισμός του ακατάσχετου όπως τίθεται από το νόμο (ν.δ. 356/1974, όπως ισχύει).
Σύμφωνα με το άρθρο 30α του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων (ΚΕΔΕ), είναι καταρχήν δυνατή η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων οφειλετών προς το Δημόσιο. Πρόκειται για την κατάσχεση στα χέρια πιστωτικών ιδρυμάτων-Τραπεζών, που είναι μία ειδική περίπτωση της κατάσχεσης στα χέρια τρίτων.
Ο περιορισμός στον τρόπο κατάσχεσης προβλέπεται στο άρθρο 31 του ΚΕΔΕ:
Δεν επιτρέπεται η κατάσχεση μισθών, συντάξεων και ασφαλιστικών βοηθημάτων που καταβάλλονται περιοδικά, εφόσον το ποσό αυτών μηνιαίως είναι μικρότερο των χιλίων ευρώ, στις περιπτώσεις δε που υπερβαίνει το ποσό αυτό επιτρέπεται η κατάσχεση επί του ενός τετάρτου αυτών, πάντα όμως πρέπει να μένει το ποσό των 1000 ευρώ.
Περαιτέρω σύμφωνα με το άρθρο 30 παρ. 4 του ΚΕΔΕ, ο αρμόδιος προϊστάμενος της ΔΟΥ έχει διακριτική ευχέρεια στο μέτρο αναγκαστικής εκτέλεσης που θα επιλέξει αλλά και στο χρηματικό ποσό που θα κατασχέσει. Η δυνατότητα αυτή πρέπει να γίνεται γνωστή στους φορολογούμενους.
Κατά τη διερεύνηση των σχετικών αναφορών συνήθως προκύπτει ότι οι Τράπεζες δεν ερευνούν, ως όφειλαν, αν ο λογαριασμός που τηρεί στην Τράπεζα ο πολίτης είναι λογαριασμός στον οποίο κατατίθεται ο μισθός ή η σύνταξη ή το ασφαλιστικό επίδομα και κατάσχει το σύνολο του ποσού.
Η Αρχή στις περιπτώσεις αυτές παρεμβαίνει και ενημερώνει την αρμόδια ΔΟΥ ότι πρόκειται περί λογαριασμού μισθοδοσίας. Στη συνέχεια η ΔΟΥ παρεμβαίνει στην Τράπεζα η οποία δίνει εντολή για άρση της κατάσχεσης.
Ο Συνήγορος του Πολίτη προτείνει στις περιπτώσεις αυτές να υπάρχει μεγαλύτερη συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ ΔΟΥ – Τραπεζών ούτως ώστε να μην παρουσιάζονται παρόμοια φαινόμενα.
Το Υπουργείο Οικονομικών θα πρέπει κάθε φορά που δίδεται εντολή κατάσχεσης να επαναλαμβάνει στις Τράπεζες και να εφιστά την προσοχή περί του ακατάσχετου στους λογαριασμούς μισθοδοσίας, σύνταξης κ.λπ.
Τέλος, όπως και σε κάθε πλέον υπόθεση που αφορά την οικονομική επιβάρυνση του πολίτη, η Αρχή επαναλαμβάνει στις αρμόδιες υπηρεσίες ότι πρέπει να λαμβάνεται πάντα υπόψη η δυσμενής οικονομική συγκυρία και η επιβίωση του πολίτη. Επίσης, έχει προταθεί από τον Συνήγορο του Πολίτη η τροποποίηση των σχετικών διατάξεων ώστε να τηρείται το όριο των 1000 ευρώ ως ακατάσχετα και σε κάθε άλλο λογαριασμό, όχι μόνο για ποσά που προέρχονται από μισθούς, συντάξεις και ασφαλιστικά βοηθήματα (π.χ. ποσά από μισθώματα-ενοίκια), όταν τα ποσά αυτά αποτελούν αποδεδειγμένα το μοναδικό εισόδημα του πολίτη.
Πως θα γίνονται οι κατασχέσεις καταθέσεων – εξπρές
Μετά τα χειρόγραφα κατασχετήρια στις τράπεζες για χρέη προς το δημόσιο, έρχονται οσονούπω και τα πολύ πιο σύντομα και αποτελεσματικά ηλεκτρονικά κατασχετήρια. Στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων είναι έτοιμη η ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή στην οποία κάθε εφορία θα «φορτώνει» με ηλεκτρονικό τρόπο το κατασχετήριο για τον οφειλέτη και η τράπεζα θα το παραλαμβάνει άμεσα προκειμένου να προχωρήσει σε κατάσχεση του υπολοίπου του τραπεζικού λογαριασμού του οφειλέτη.
Με το υφιστάμενο σύστημα το οποίο είναι εξαιρετικά χρονοβόρο το δικαστικό τμήμα της εφορίας εκδίδει ένα τρισέλιδο κατασχετήριο «εις χείρας» του τραπεζικού ιδρύματος. Με δικαστικό επιμελητή επιδίδει το κατασχετήριο στις τράπεζες και αυτές με τη σειρά τους ξεκινούν μια αναζήτηση προκειμένου να διαπιστώσουν αν ο οφειλέτης εναντίον του οποίου έχει εκδοθεί το κατασχετήριο διαθέτει τραπεζικούς λογαριασμούς με υπόλοιπα. Τα υπόλοιπα αυτά δεσμεύονται και μεταφέρονται σε τραπεζικό λογαριασμό του δημοσίου. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διαρκέσει έως και τρεις μήνες καθυστερώντας σημαντικά τις εισπράξεις του δημοσίου από κατασχέσεις υπολοίπων σε τραπεζικούς λογαριασμούς.
Με το νέο σύστημα των ηλεκτρονικών κατασχετηρίων η σχετική διαδικασία πρόκειται να γίνει κατά πολύ συντομότερη. Συγκεκριμένα, η εφορία μέσω και του μητρώου καταθετών θα πληροφορείται τάχιστα για τα τραπεζικά υπόλοιπα που διαθέτει ο οφειλέτης του δημοσίου. Θα εκδίδει στη συνέχεια το κατασχετήριο σε ηλεκτρονική μορφή ενώ θα θεσπιστούν και διαδικασίες «ηλεκτρονικής» υπογραφής για τους προϊστάμενους των εφοριών που πρόκειται προκειμένου να «υπογράφονται» τα σχετικά κατασχετήρια. Οι τράπεζες θα δεσμεύουν στη συνέχεια το τραπεζικό υπόλοιπο του λογαριασμού και θα τα αποδίδουν στον λογαριασμό του δημοσίου.
«Από την έκδοση του ηλεκτρονικού κατασχετηρίου έως και την απόδοση του υπολοίπου του τραπεζικού λογαριασμού δεν θα περνούν περισσότερες από δεκαοκτώ ημέρες», λέει στο capital.gr ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών που συμμετέχει στις διαπραγματεύσεις με τις τράπεζες για τις ηλεκτρονικές κατασχέσεις τραπεζικών υπολοίπων. Στην επιτάχυνση των κατασχέσεων τραπεζικών λογαριασμών ποντάρει πολλά το υπουργείο Οικονομικών προκειμένου να στηρίξει το σκέλος των εσόδων του προϋπολογισμού τους επόμενους κρίσιμους για την πορεία της οικονομίας και για τις διαπραγματεύσεις με την τρόικα μήνες.
