Με ποιόν τρόπο προσαρμόζεται το gamification στην εκπαίδευση;
Παρόλο που ο όρος gamification είναι ένας ευρέως διαδεδομένος όρος, υπάρχει μια σύγχυση σχετικά με τη σημασία του. Στα ελληνικά μεταφράζεται ως παιχνιδοποίηση, ο αγγλικός όρος όμως είναι επικρατέστερος. Όταν αναφερόμαστε στον όρο gamification δεν εννοούμε τη δημιουργία κάποιου παιχνιδιού. Εννοούμε τις πρακτικές ενός παιχνιδιού που χρησιμοποιούνται ως στρατηγική για διαφορετικούς σκοπούς.
Τί είναι το Gamification;
Ο πιο διαδεδομένος ορισμός του gamification είναι αυτός που αναφέρεται στην εφαρμογή διάφορων χαρακτηριστικών στοιχείων σχεδιασμού παιχνιδιών σε ένα περιβάλλον που να μην σχετίζεται με αυτά. Συνήθως χρησιμοποιείται για την επίτευξη ενός σκοπού, την παρακίνηση για αύξηση της συμμετοχής, ακόμη και για την επίλυση διαφόρων προβλημάτων.
Η γενικότερη ιδέα πίσω από την πρακτική αυτή του gamification αφορά στην τέλεια ισορροπία μεταξύ της διασκέδασης και της επίτευξης ενός σκοπού. Οτιδήποτε παραπέμπει σε παιχνίδι, εμπνέει τους χρήστες να συμμετέχουν σε απλές καθημερινές εργασίες με περισσότερη όρεξη και επιμονή προκειμένου να επιτύχουν υψηλότερα αποτελέσματα.
Το gamification ως πρακτική μπορούμε να το συναντήσουμε σε πάρα πολλούς τομείς. Στον χώρο εργασίας, στο μάρκετινγκ, ακόμα και στην εκπαίδευση.
Εκπαίδευση και Gamification
Το gamification στην εκπαίδευση λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που αναφέραμε. Mε τη χρήση δηλαδή στοιχείων παιχνιδιού στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η πρακτική αυτή στοχεύει στο να βελτιώσει τη μαθησιακή εμπειρία των μαθητών και να ενισχύσει το βαθμό εμπλοκής τους στη μαθησιακή διαδικασία.
Το μάθημα είναι μια διαδικασία που για τους περισσότερους μαθητές δεν είναι καθόλου ευχάριστη. Οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν την ώρα του μαθήματος ως εξαναγκαστική εργασία και αρνούνται να συμμετέχουν σε αυτό. Αυτό, φυσικά, μόνο αρνητικά αποτελέσματα μπορεί να έχει εφόσον ο σκοπός του μαθητή στο σχολείο, να λαμβάνει την γνώση, δεν επιτυγχάνεται.
Για τον λόγο αυτό, χρειάζονται νέες και διαφορετικές μέθοδοι διδασκαλίας που θα κινήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών για την εκπαιδευτική διαδικασία. Μετατρέποντας, λοιπόν, τις μαθησιακές δραστηριότητες σε παιχνιδοκεντρικές, αυτόματα γίνονται περισσότερο ενδιαφέρουσες και ευχάριστες. Όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας αρέσκονται στο να παίζουν παιχνίδια. Χαρίζοντας, έτσι, στο μάθημα έναν τόνο παιχνιδιού αυτόματα αξιοποιείται η ψυχολογική προδιάθεση τους για παιχνίδι, επιτυγχάνοντας τη μαθησιακή διαδικασία ευκολότερα.
Δεν θα πρέπει βέβαια να θεωρήσουμε πως η ένταξη στοιχείων παιχνιδιού στο μάθημα αυτόματα το μετατρέπει σε παιχνίδι. Η μεγαλύτερη διαφορά ανάμεσα σε ένα παιχνίδι και στο gamification στην εκπαίδευση, είναι ο στόχος που θέτει το καθένα ξεχωριστά. Στόχος ενός παιχνιδιού είναι η διασκέδαση του χρήστη. Αντιθέτως το gamification εστιάζει σε μαθησιακούς στόχους. Είναι ένα σύγχρονο μέσο ενίσχυσης της μαθησιακής διαδικασίας και όχι αντικατάστασής της.
Στοιχεία Παιχνιδιού στο Μάθημα
Με ποιον τρόπο όμως επιτυγχάνεται το gamification στην εκπαίδευση και ποια είναι αυτά τα στοιχεία που υιοθετούνται;
Τα στοιχεία παρακίνησης των μαθητών μπορούν να ποικίλουν. Ο κοινός άξονας γύρω από τον οποίο όμως κινούνται όλα είναι αυτός της νίκης και της επιβράβευσης. Όταν κάποιος ανταμείβεται για την προσπάθεια του, αυτόματα προετοιμάζεται καλύτερα, δίνει το 100% του εαυτού του και θέτει υψηλότερους στόχους.
Τα βασικά στοιχεία gamification που μπορούν να προσαρμοστούν στην εκπαίδευση είναι ο εικονικός κόσμος, τα avatars, οι πόντοι, τα βραβεία, το ξεκλείδωμα νέων κόσμων, τα μετάλλια κ.ά. Πολλές φορές η έννοια του gamification συνδέεται με τη χρήση τεχνολογικών μέσων. Αυτό όμως δεν είναι απαραίτητο. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να εισάγει τις τεχνικές gamification είτε με την πιο απλή μορφή τους, με μια μικρή ανταμοιβή για την ολοκλήρωση ενός στόχου που έχει θέσει στους μαθητές είτε με τον πιο σύνθετο, μέσω της χρήσης τεχνολογίας. Έτσι για παράδειγμα, μπορεί να δημιουργεί ειδικές πλατφόρμες με εικονικούς κόσμους μέσα στους οποίους θα καλεί τους μαθητές να εγγραφούν δημιουργώντας το προσωπικό τους προφίλ. Εκεί, ο εκπαιδευτικός θα μπορεί να αναθέτει εργασίες, να δημιουργεί κουίζ, να μοιράζεται εκπαιδευτικό υλικό, ακόμη και να ανοίγει συζητήσεις με τους μαθητές του.
Η συμμετοχή των μαθητών στον εικονικό κόσμο μαθήματος, τους χαρίζει πόντους ανάλογα με την επίδοση τους. Για τους μη συνεπείς μαθητές γίνεται αφαίρεση πόντων. Φυσικά όλα αυτά αποτελούν μικρά παραδείγματα ανάμεσα στην πληθώρα επιλογών που μπορεί να προσφέρει η τεχνική του gamification. Ο κάθε εκπαιδευτικός προσαρμόζει την τεχνική στο σημείο που εκείνος επιθυμεί και κρίνει κατάλληλο για τους μαθητές του.
Παρά τη μεγάλη επιρροή του gamification στην εκπαίδευση, η χρήση του δεν είναι ακόμα τόσο διαδεδομένη, κυρίως στη χώρα μας. Πρόκειται για μια πρακτική ικανή να αποσπάσει την αφοσίωση και την προσοχή ακόμη και των πιο απρόσεκτων μαθητών, μετατρέποντας την εκπαίδευση σε μια πιο αποτελεσματική και άκρως ευχάριστη διαδικασία για όλους.
