Στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου μας, συγκεκριμένα στον προμετωπιαίο φλοιό, βρίσκεται η βραχύχρονη μνήμη μας, γνωστή ως εργασιακή μνήμη.
Είναι η λειτουργία που μας επιτρέπει να συγκρατούμε προσωρινά πληροφορίες για να τις επεξεργαστούμε προτού αυτές αποθηκευτούν στην μακρόχρονη μνήμη ή απορριφθούν ως περιττές. Για παράδειγμα αυτό συμβαίνει όταν κάνουμε υπολογισμούς με το «μυαλό» μας. Συγκρατούμε προσωρινά αριθμούς μέχρι να υπολογίσουμε το τελικό αποτέλεσμα που μας ενδιαφέρει. Αυτό το αποθηκεύουμε ενώ την ενδιάμεση διαδικασία την ξεχνάμε διότι δεν υπάρχει λόγος να την απομνημονεύσουμε.
Η εργασιακή μας μνήμη συνδέεται με τη λογική ανάλυση των δεδομένων, είναι όμως μια ικανότητα που έχει περιορισμούς. Δεν μπορούμε να συγκρατήσουμε άπειρες πληροφορίες ούτε να αξιοποιήσουμε πολλές, και πιθανόν αντικρουόμενες, ταυτόχρονα. Η ενασχόληση με πολλές εργασίες την ίδια στιγμή έχει κόστος το οποίο μεταφράζεται ως απώλεια στην ποιότητα ή στην ακρίβεια της λειτουργίας του προμετωπιαίου φλοιού μας. Στην πράξη, ενώ οι προσωρινά αποθηκευμένες πληροφορίες που μπορούμε να συγκρατήσουμε είναι αρκετές, μας δίνεται η δυνατότητα να εκτελέσουμε μόνο μια διακριτή διεργασία τη φορά συνειδητά. Στην περίπτωση που προσπαθήσουμε να επεξεργαστούμε περισσότερες, χάνουμε σημαντικά σε απόδοση.
Ο λόγος που μπορούμε και εκτελούμε κάποιες εργασίες ταυτόχρονα, το πιο κλασικό παράδειγμα είναι η οδήγηση, είναι επειδή έχουμε εκπαιδευτεί αρκετά (επανάληψη), καταφέρνοντας να καταγράψουμε τις συγκεκριμένες γνώσεις στη μακρόχρονη διαδικαστική μνήμη. Η μνήμη αυτή είναι ασυνείδητη και λειτουργεί με τρόπο φαινομενικά αυτόματο. Ενώ λοιπόν η άδηλη γνώση μας δίνει τη δυνατότητα να κάνουμε πολλά πράγματα παράλληλα, οισυνειδητές δραστηριότητες του εγκεφάλου λειτουργούν σειριακά, που σημαίνει ότι η μία εργασία ακολουθεί την άλλη αφού πρώτα τελειώσει η προηγούμενη.
Παρόλο που έχουμε αυτήν την ικανότητα, να εκτελούμε ταυτόχρονες εργασίες, θα έχετε παρατηρήσει πως και στην οδήγηση, σύμφωνα με το παράδειγμα που φέραμε, κάνουμε λάθη. Για να αξιοποιήσουμε στο έπακρο την ικανότητα των παράλληλων ασυνείδητων διεργασιών πρέπει να τις περιορίσουμε σε όσο το δυνατό μικρότερο αριθμό, στις οποίες έχουμε εκπαιδευτεί (απομνημονεύσει) καλά. Αυτό γιατί πάντα θα υπάρχουν νέα εισερχόμενα δεδομένα που θα αποσπούν την προσοχή και ταυτόχρονα την απόδοση, όπως όταν ψάχνουμε έναν καινούργιο δρόμο. Σε αυτήν την περίπτωση δημιουργείται η ανάγκη για μια νέα συνειδητή λειτουργία που αποσπά σημαντικό μέρος της συγκέντρωσής μας. Όσο πιο περιορισμένος και «γνώριμος» ο αριθμός των διαδικαστικών εργασιών τόσο πιο μικρές οι πιθανότητες λάθους.
Η πιο πιθανή εξήγηση γιατί οι συνειδητές λειτουργίες πρέπει να εκτελούνται η μια μετά την άλλη είναι επειδή η επεξεργασία νέων δεδομένων απαιτεί μεγάλα ποσά ενέργειας, καθιστώντας τες ανταγωνιστικές. Οι ενεργειακές απαιτήσεις προέρχονται από το γεγονός ότι κάθε διεργασία προκαλεί την ενεργοποίηση πολύπλοκων και διαφορετικών μεταξύ τους συνδυασμών νευρωνικών διαύλων. Για παράδειγμα, υπάρχουν διαφορετικοί συνδυασμοί και απαιτήσεις όταν επικεντρωνόμαστε σε μια εργασία από όταν αναζητούμε νέες ευκαιρίες στο περιβάλλον. Για να περάσουμε από την μια κατάσταση (εργασία) στην άλλη απαιτείται αλλαγή στον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό μας και ως εκ τούτω απαιτείται σημαντικά αυξημένη νοητική προσπάθεια.
Και οι δύο λειτουργίες στο πιο πάνω παράδειγμα είναι χρήσιμες, δηλαδή η συνειδητή συγκέντρωση στην εργασία που έχουμε στα χέρια μας και η συνειδητή διευρυμένη συνειδητότητα που μας επιτρέπει να δούμε νέες ευκαιρίες. Ο λόγος που αποτυγχάνουμε να περάσουμε από τη μια κατάσταση στην άλλη και να αξιοποιήσουμε επαρκώς και τις δύο είναι ότι δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε στην ενεργειακή προσπάθεια που απαιτείται.Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω φόρτου εργασίας, πληροφοριών και έλλειψη ξεκούρασης. Η αλλαγή μεταξύ των καταστάσεων απαιτεί μια μικρή περίοδο ηρεμίας. Δεν μπορούμε να εκτελέσουμε κάποιες ανταγωνιστικές λειτουργίες ταυτόχρονα, λειτουργίες που απαιτούν διαφορετική «καλωδίωση» στον εγκέφαλό μας. Εκεί είναι που καταρρίπτεται και ο ισχυρισμός των multitaskers.
Μιλώντας για το multitasking στην εποχή της ραγδαίας διείσδυσης της τεχνολογίας στη ζωή μας δε θα μπορούσαμε να μην αγγίξουμε τις νέες συνήθειες των ανθρώπων που θέλουν να προβάλλουν τον εαυτό τους ως πολυάσχολο. Τα μηνύματα στα κινητά ή τα emails είναι τεχνολογικά επιτεύγματα που μπορούν να αυξήσουν την παραγωγικότητα και αποτελεσματικότητα, όταν όμως χρησιμοποιούνται σωστά, δηλαδή στην ώρα τους. Όπως αναλύσαμε, το να είμαστε συνεχώς on line δεν είναι μάλλον ό,τι καλύτερο.
Έχουμε όμως δημιουργήσει μια κουλτούρα που αυτή η προσέγγιση μοιάζει αποδεκτή και δεδομένη (ότι είμαστε παραγωγικοί). Αυτή η παράλογη όμως διασύνδεση δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση κρίσης και πως όλα έχουν τη μορφή επείγουσας προτεραιότητας. Είδαμε όμως πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας πιο αποδοτικά. Πρέπει να αποφεύγουμε τις αποσπάσεις της προσοχής μας από τον αυξημένο όγκο εισερχομένων δεδομένων και να επικεντρώνουμε στις σημαντικές πληροφορίες που πραγματικά χρειαζόμαστε να αποθηκεύουμε στην εργασιακή μας μνήμη για επεξεργασία, συγκεντρώνοντας την προσπάθειά μας και εκτελώντας μια διακριτή νοητική εργασία τη φορά.
Δημοσιεύτηκε στο epixeiro.gr
